Tháng 4.2014, tôi đi Tây Ninh. Buổi chiều hôm ấy ngồi trong
quán cà phê, nói chuyện với một em trai 17 tuổi. Nhà em ở huyện Bến Cầu. Nghỉ học
giữa chừng, em đi làm giữ xe ở quán cà phê, một tháng kiếm 2 triệu, chủ quán
bao cơm.
Em ngồi như vậy từ 7 giờ sáng đến 11 giờ tối, cùng với một
người nữa, có thay phiên để nghỉ ngơi chút đỉnh trong giờ vắng khách. Mỗi ngày
em kiếm được chừng 70.000 đồng. Em không phải người trẻ đầu tiên tôi gặp phải
bán thời gian trẻ nhất của mình để kiếm đủ số tiền lo hai bữa ăn và giúp đỡ một
người thân nào đó trong cuộc sống thường nhật.
Ở Sài Gòn cũng không khác. Hàng chục ngàn em trai, em gái,
13 -15 tuổi, trẻ trung, xinh đẹp, lơ ngơ vào thành phố, làm một công việc gì đó
như giữ xe, ngồi ghi vé xe, ngồi xếp trái cây, đứng xếp sữa lên kệ, ngồi đánh dấu
người ra vào cơ quan... Những công việc ấy có ưu điểm: đem lại miếng ăn - vốn cực
kỳ ngặt nghèo và khó khăn với những đứa trẻ ở nông thôn, sinh ra trong gia đình
nghèo khó và không có việc làm. Em nói với tôi: “Em may mắn có việc, chứ bạn em
ngồi quán cà phê cả ngày, không việc làm, lại nợ tiền... cà phê”.
Chuyện nói ra như đùa. Thật là một tin mừng vì cuối cùng những
người trẻ ở nông thôn cũng tìm được việc gì đó làm, kiếm được chút tiền cho bữa
ăn hàng ngày, và họ không phạm tội ác gì ghê gớm vì... quá rảnh. Nghĩ như vậy
cho lạc quan, bởi còn biết bao người trẻ ngoài kia la cà ngoài quán game, thất
nghiệp thành trộm cướp, ăn bám gia đình.
Nhưng tương lai của họ là gì, nếu năm tháng đáng giá nhất
này, họ chỉ ngồi để kiếm tiền. Họ ngồi hết 8 tiếng, 12 tiếng rồi trở về nhà,
ngã lăn trên những tấm chiếu tạm bợ của phòng trọ, ngủ say ngất đi, để rồi sáng
mai lại tỉnh dậy, ngồi tiếp những ngày tháng khác hòng có tiền lương mỗi tháng.
Họ không tiến triển chút nào trong nghề nghiệp, hoặc có thêm rất ít chuyên môn,
vì chuyên môn chính chỉ là ngồi, nhìn, đứng, đi lại, hỏi han, dắt xe.
Đó là các nghề lương thiện. Nhưng đó là các nghề bán đổi tuổi
trẻ và thời gian để lấy tiền mưu sinh, nơi các ông bà chủ nhìn vào bạn, thấy bạn
18 -20 tuổi, trẻ khỏe, xinh đẹp, có thể dắt xe không mỏi tay, đứng lâu không mỏi
chân, hay xinh đẹp cho khách đến nhìn cho đẹp mắt (giống một cái bình hoa). Người
ta trả tiền để mua tuổi trẻ và tháng ngày của bạn, với giá 100.000 đồng 24 giờ.
Giá siêu rẻ!
Tôi quen một thầy giáo, ông rất giỏi tiếng Anh. Khi ông theo
một chương trình nghiên cứu đi Mỹ, chúng tôi ngồi nói chuyện. Ông kể rằng năm
ông 14 tuổi, vì gia đình gặp nạn, cha ông đi tù, mẹ ông từ người làm công chức
phải ra hàng chạy chợ kiếm tiền nuôi 4 đứa con. Ông “đã lớn” nên phải theo mẹ
ra chợ giữ xe, nghỉ học sớm. Hàng ngày ông xé một trang trong quyển từ điển tiếng
Anh loại rẻ tiền mà ông mua ở một hàng sách cũ, dắt theo trong người, rồi ra
bãi giữ xe.
Hết ngày hôm đó, dù có phải dắt xe hay không dắt xe, đông
khách hay không đông khách, ông cũng quyết phải học thuộc các từ trong ấy, dùng
bút chép lung tung vào quyển vở mang theo. Quyển từ điển vơi dần, ông cũng thuộc
thêm nhiều từ, nhiều câu, cộng với mấy quyển sách học viết, ông tự học tiếng
Anh và vẫn đi giữ xe, kiếm tiền phụ mẹ nuôi em. Khi tiễn ông ra sân bay, tôi
không thể tin người đàn ông chững chạc và thành đạt trước mắt mình lại từng 14
tuổi, đi giữ xe, chạy chợ và học thành thạo một ngôn ngữ.
Khi nhìn thấy những ánh mắt trẻ làm các nghề ngồi, nghề giết
thời gian đổi tiền, tôi nghĩ tới ông, nghĩ tới cả những người Nhật tôi từng gặp,
đi một chuyến tàu 20 phút về nhà cũng giở sách ra đọc, coi như đọc được vài
trang. Mỗi ngày người công chức Nhật đi làm đọc 3 trang sách, 30 ngày là được
30 trang từ điển và 90 trang sách. Cái thời gian ngắn ngủi, ngán ngẩm và tiêu tốn
mà các bạn đang phải đem ra để đánh đổi lấy tiền ăn, tiền sống, thực ra cũng có
thể tận dụng theo một cách khác.
Bạn có thể đọc hết một quyển sách trong 3 tháng, có thể chậm
hơn một em sinh viên ngồi cả ngày trong thư viện. Bạn có thể học hết một quyển
chuyên đề trong 4 tháng, càng chậm hơn so với một người có chuyên ngành và được
cha mẹ trả tiền cho đi học. Nhưng dù chậm trễ đến vậy, bạn cũng đang tiêu xài những
khoảnh khắc ngắn một cách có ích, thay vì ngán ngẩm ngồi nhìn khách vào tòa
nhà, ngán ngẩm ngồi canh kệ thuốc lá, ngán ngẩm ngồi chờ khách ra xe, ngán ngẩm
mở những clip hài trên mạng cho nhau xem, cười hề hề, xem truyện sex (nên đọc
khi về nhà ngủ), check Facebook, tán dóc điện thoại, tốn tiền xem hàng online
giá rẻ mà không có lúc nào đi mua được.
Lâu rồi, trên đài phát thanh tôi từng nghe, có kể chuyện một
anh chế máy nông cụ. Người ta hỏi anh vì sao làm công chức giấy tờ lại biết chế
máy cho nông dân, mà chế có vẻ thực tế vậy. Anh kể, hàng ngày tôi đi làm, đều
phải ngồi xe công ty một tiếng để tới thành phố vào làm. Một tiếng đó tôi ngồi
đọc sách, vẽ mẫu, xong đâu đấy thì chế thử, cuối cùng cũng ra.
Vậy là khi vài chục người khác cùng công ty trên chuyến xe của
anh đang ngủ, đang tán dóc, đang nghe nhạc, đang nói xấu đồng nghiệp, thì anh
ta đọc sách. Với một năm đi làm, anh ta vừa có lương, vừa “thặng dư” được 200 -
300 giờ đọc sách, tức là tương đương 8 - 12 ngày đọc sách 24 giờ liên tiếp. Mớ
kiến thức tưởng chừng đùa giỡn của anh công chức, trang từ điển tưởng chừng xé
ra chơi của ông thầy, gom lại đã thành một tương lai rất khác của người ta –
khi ta trẻ và thừa thãi thời gian để tiêu phí.
Bây giờ còn dễ hơn xưa cả trăm lần. Ông thầy tôi phải tốn
công xé giấy, anh công chức phải vác sách theo. Chớ bây giờ, ai cũng có cái điện
thoại để nghe nhạc, chơi Facebook, xem phim, xem clip hài. Mấy cái điện thoại
đó có thể xem được vô số loại sách vở trên đời, cứ mở ra nhìn vô là thấy thứ để
đọc.
Hãy tưởng tượng mà xem, khi bạn 18 -20 tuổi, người ta sẵn
sàng thuê bạn để ngồi, để làm bảo vệ, làm tiếp viên, làm nhân viên đón khách...
vì bạn trẻ, đẹp, có nụ cười tươi, có sức khỏe, có vóc dáng. Đến khi bạn 40 tuổi,
nhan sắc tàn, sức khỏe xấu, vóc dáng béo phệ, và bạn vẫn chẳng biết làm gì hơn
là bán thời gian của mình để... ngồi, liệu có còn ai thuê bạn không?
Vào một lúc nào đó... ta phải chi xài tuổi trẻ của mình một
cách hợp lí, dù đang bị trăm thứ cơm áo gạo tiền ghì lấy.
Mình phải biết một thứ gì đó thật tốt, phải có một “chuyên
môn” gì đó, dù nhỏ tí xíu và đơn giản, phải có tri thức cho chính mình, dù ít
hay nhiều. Trong một bài nói chuyện tôi từng nghe, bà diễn giả bảo bà cực kỳ ngạc
nhiên về sự thay đổi của công nhân Trung Quốc, ở khu công nghiệp bà khảo sát,
có những lớp dạy tiếng Anh cả 2-3 giờ sáng, dạy theo bất cứ ca nào có công nhân
cần học. Và giờ thì giá tiền lương công nhân Trung Quốc hết rẻ nhất rồi vì họ
chăm quá mà.
Thôi mình đừng ngồi ngơ ngác nhấn chìm thời gian nữa.... chỉ
để đổi lấy vài triệu ít ỏi cho cơm áo hàng ngày.
Blog của Khải Đơn
Ảnh minh họa: Shutterstock
Ảnh minh họa: Shutterstock
0 nhận xét:
Đăng nhận xét